نویسنده سریال های پرمخاطب «پایتخت» و «دودکش» در گفت و گو با خبرنگار سینماپرس در مورد برگزاری مستقل جشنواره جهانی فجر اظهار داشت: یک حسن مهم در برگزاری مستقل بخش بین الملل جشنواره فجر وجود دارد و آن خارج شدن جشنواره از بدنه نظام یا ساختارهای دولتی این است که، به‌طور طبیعی، انتخاب‌ها می‌تواند از ملاحظات مرسوم فاصله بگیرد. به تجربه می‌گویم که خواسته یا ناخواسته، همواره نوعی انتظارها در هیئت‌های انتخاب وجود داشته است. شاید این استقلال تازه بتواند در انتخاب آثار شایسته‌تر مؤثر باشد.

وی افزود: هر سال که جشنواره فجر برگزار شده، نوعی نگاه حاکمیتی چه در انتخاب آثار و چه در انتخاب بازیگر و عوامل تأثیر خود را گذاشته است. بارها شاهد بوده‌ایم برخی جوایز با واکنش منفی مخاطبانی که به جشنواره آمده‌اند مواجه شده؛ با این برداشت که در حق برخی آثار اجحاف شده است. شاید استقلال ساختار جشنواره بتواند این فضا را بازتر و انتخاب‌ها را آزادتر کند.

او ادامه داد: نکته دوم اینکه، سال‌های گذشته جشنواره بین‌المللی فجر هم‌زمان با جشنواره ملی برگزار می‌شد؛ تا سال گذشته نیز همین روند ادامه داشت. اما اکنون با وضعیت اقتصادی بسیار دشواری روبه‌رو هستیم و هر روز سفره مردم کوچک‌تر می‌شود و کشور با فشارهای تحریمی و محدودیت‌ها مواجه است. در چنین وضعیتی واقعاً باید پرسید: برگزاری این حجم از جشنواره‌ها تا چه اندازه ضروری است؟

وارسته با بیان این مطلب که من حامی فرهنگ و هنر کشور هستم؛ اما اگر قرار بود جشنواره فجر تأثیر کلیدی خود را بگذارد، تا امروز باید نشانه‌های روشن‌تری از آن می‌دیدیم؛ تصریح نمود: حتی در حوزه سینما نیز می‌بینیم که آثار برگزیده جشنواره فجر، معمولاً همان فیلم‌هایی نیستند که به‌عنوان نماینده ایران به آکادمی اسکار معرفی می‌شوند. این اتفاق کمتر پیش آمده و غالباً فیلم‌هایی انتخاب شده‌اند که اساساً در جشنواره حضور نداشته‌اند. در سال‌های اخیر، خروجی جشنواره فجر عمدتاً آثاری سفارشی بوده است. در همین دوره شاهد کم‌رونق شدن سینمای مستقل بوده‌ایم؛ سینمایی که با سرمایه شخصی یا تهیه‌کننده مستقل ساخته می‌شود و امید چندانی به فروش ندارد.

وی متذکر شد: یکی از مشکلات اساسی این است که سینمای ایران سال‌هاست ژانرهای اصلی خود را از دست داده؛ چه در جریان عمومی تولید و چه در خروجی جشنواره‌ها. تنوع ژانر کم شده و جای خود را به نوعی تولید جهت‌دار داده است. برخی نهادها بودجه داده‌اند تا درباره یک واقعه یا یک چهره خاص مثل شهدا اثری ساخته شود. این کار ارزشمند است، اما در عین حال باعث غفلت از سینمای مستقل شده است؛ سینمایی که اتفاقاً بخش بزرگی از خلاقیت، ایدئولوژی، نگاه‌های تازه و حتی ژانرهای جدید از دل آن بیرون می‌آید.

سرپرست فیلمنامه نویسان مجموعه تلویزیونی موفق و پرمخاطب «بچه مهندس» با انتقاد از کیفیت برگزاری ادوار پیشین بخش بین الملل جشنواره فجر اظهار داشت: در سینمای جهان، جشنواره های معتبر مانند کن، ونیز، برلین یا حتی جشنواره‌های آسیایی در سئول و ژاپن، معنای واقعی «بین‌المللی» را ارائه می‌دهند؛ یعنی آثاری از جغرافیاهای مختلف: ژاپن، کره، اندونزی، آفریقا، اروپا، آمریکا. اما در سال‌های اخیر، ما حتی چهار یا پنج کمپانی درجه دو یا سه اروپایی را هم نمی‌بینیم که آثارشان را برای جشنواره فجر ارسال کرده باشند. باید پرسید سیاست‌گذاری ما چگونه بوده که به چنین وضعیتی رسیده‌ایم؟ چرا از فیلم‌هایی که بعدها در دنیا دیده می‌شوند محرومیم؟ چرا به جای آن‌ها، عمدتاً آثاری از چند کشور محدود مثلاً برخی کشورهای حوزه خلیج فارس یا موارد معدودی از ترکیه به جشنواره می‌رسد؟ آن هم کشورهایی که بخشی از آن‌ها اصولاً صنعت سینمای قدرتمندی ندارند یا اگر دارند، به‌ندرت اثر قابل رقابتی ارائه می‌کنند.

وارسته همچنین با اشاره به خلا رایزنان و مرتبطین بین المللی برای جذب فیلم های با کیفیت جهانی به جشنواره بین المللی فجر اظهار داشت: واقعیت این است که مجموعه‌ای از عوامل در تحقق این افول دست به دست هم داده‌اند. بخشی از موضوع به مسائل اقتصادی بازمی‌گردد؛ به هر حال برای دعوت از فیلم‌های خارجی نیاز به هزینه‌کرد ارزی است. بخشی دیگر به نبود لابی‌گری و رایزنی حرفه‌ای برمی‌گردد؛ جشنواره فجر در مقایسه با گذشته از آن ارتباطات بین‌المللی فعال و قدیمی بی‌بهره شده است. یک بخش هم به زاویه نگاه‌ها و نوع جبهه‌گیری‌های سیاسی مربوط است؛ برخی فیلمسازان یا کمپانی‌ها نسبت به سیاست‌های جمهوری اسلامی رغبت کمتری نشان می‌دهند.

وی افزود: مجموع این عوامل باعث شده جشنواره فجر، برخلاف دوره‌های درخشان گذشته، نتواند تنوع بین‌المللی سابق را تکرار کند. دوره‌هایی داشتیم که وقتی به جشنواره می‌رفتیم، صف‌های طولانی بود، سالن‌ها در مال‌ها نبودند، نمایش‌ها هنوز روی نگاتیو انجام می‌شد و تنوع فیلم‌ها فوق‌العاده بود. فیلم‌هایی از آمریکا، استرالیا و کشورهای صاحب صنعت سینما حضور داشتند. اما امروز این گستره دیگر دیده نمی‌شود.

نویسنده فیلمنامه سریال «دودکش» در مورد حضور فیلم‌های داخلی در بخش جهانی جشنواره بیان کرد: این کار عملاً دو هزینه ایجاد می‌کند. ما فیلم‌هایی را که در ایام دهه فجر دیده‌ایم بخشی از آن‌ها هم اکران عمومی داشته‌اند. دوباره با برچسب «بین‌المللی فجر» در بخش جهانی می‌بینیم. این فیلم‌ها نه جدید هستند، نه پریمیر دارند، و نه تجربه نخستین نمایش را ارائه می‌دهند.

«حسن وارسته» در پایان این گفت و گو خاطرنشان ساخت: منطقاً، همان زمان که فیلم‌ها در جشنواره ملی نمایش داده می‌شدند، می‌توانستند یک عنوان بین‌المللی به آن اضافه کنند. در همان اختتامیه می‌شد یک جایزه بین‌المللی تعریف کرد و تمام. با این روش، جشنواره یک‌بار هزینه می‌کرد و هم بخش ملی و هم بخش بین‌المللی را پوشش می‌داد. اما اکنون دو بار هزینه می‌شود بدون اینکه خروجی جدیدی خلق شود؛ مسیر همان است، افراد همان‌اند، فیلم‌ها همان‌اند، تنها پوستر جشنواره و عنوان بخشی از آن تغییر کرده است.